“Wie jij bent, hoe jij lijdt en wat jij nodig hebt — dat verdient ruimte, ongeacht of er een naam of meetwaarde aan vast hangt. Dit kompas is geen systeem, maar een uitnodiging om te kijken met mildheid.“
Wanneer iemand lijdt — fysiek of psychisch — is onze eerste reflex vaak: “Wat heb je?” Maar wat als het lijden zich niet laat vangen in cijfers of scans? Wat als de pijn leeft in de relatie tot context, eerder dan in het lichaam? We zoeken dus vaak verklaringen in meetbare data, diagnoses en medische taal. Maar niet elk lijden laat zich vatten in cijfers. En niet elke klacht komt met een helder etiket.
In onze samenleving bestaan er grofweg twee soorten ‘ziekten’: diegene die wetenschappelijk verklaard zijn, en diegene die nog niet verklaard kunnen worden. Maar dit zegt niets over hoe zwaar ze ervaren worden door de persoon zelf.
Het kan bevat worden in een visueel model in vier richtingen, waarbij niet de medische ernst centraal staat, maar de subjectieve beleving en maatschappelijke erkenning.
Dit Kompas van Ervaren Lijden nodigt uit tot een andere manier van kijken: eentje die vertrekt vanuit de beleefde ervaring en de relatie met de context. Of je nu zorgverlener bent, coach, familielid of cliënt — dit kompas biedt houvast om lijden te erkennen, in al zijn vormen.
|
Objectief aantoonbaar (Wetenschappelijk verklaard) |
Niet objectief aantoonbaar |
|
|
Subjectief zwaar |
Erkend Lijden bv: kanker, reuma, chronische ziekten => Ervaring wordt ernstig genomen en meestal goed ondersteund. |
Onzichtbaar Lijden bv: psychosomatische klachten, trauma zonder duidelijke oorzaak => Vaak miskend, terwijl de pijn diep zit. Vraagt empathie en inzicht. Erkenning ontbreekt vaak terwijl het lijden reëel is. |
|
Subjectief draaglijk |
Beheersbaar Lijden bv: milde lichamelijke klachten, allergieën =>Herkenbaar, hanteerbaar. → Erkenning is functioneel, maar impact is beperkt. |
Gekleurd Leven bv: excentriek gedrag, ‘prettig gestoord’, culturele “afwijk(el)ingen” => Weinig lijdensdruk, maar wel stigmagevoelig in sommige contexten, sociaal kwetsbaar. |
De ernst is niet altijd zichtbaar. Wetenschappelijk bewijs zegt niet alles over menselijke ervaring en sociale erkenning is soms belangrijker dan medisch bewijs.
-
- Neem dus ruimte voor dialoog over hoe we lijden herkennen, ondersteunen en herbenoemen. Wat betekent dit voor de persoon precies?
-
- Het kompas nodigt uit tot zelfreflectie: waar sta ik zelf in dit kompas? En waar plaats ik anderen?
-
- Weet dat sommige mensen zware pijn zonder diagnose dragen en anderen met een diagnose zich nauwelijks beperk voelen. Oordeel nooit of toets wat je verondertelt eerst degelijk af, luister echt naar wat er gezegd wordt en vraag door tot je werkelijk begrijpt!
-
- Zorg, coaching en therapie zijn pas écht mensgericht wanneer ze ook rekening houden met context, beleving en de taal en niet enkel met de medische diagnose of het gebrek er aan.
Dit Kompas nodigt iedereen uit om luisterend aanwezig te zijn, in dialoog te gaan met open respect.
Het is een denkkader dat ruimte biedt: voor verschil, voor nuance en voor menselijkheid.